Γράφει ο:
 | Αττιλάκος Γεώργιος Ψυχίατρος – Ψυχοθεραπευτής Λ. Ηρώων Πολυτεχνείου 73, Πειραιάς email: attilakos@gmail.com phone: 2104286986, 6946007745 |
 | https://attilakos.gr |
Η άνοια για πολλούς αποτελεί μια επιδημία του 21ου αιώνα κι αυτό οφείλεται στην συνεχή αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης και κατ’ επέκταση στην ολοένα αυξανόμενη γήρανση του πληθυσμού ιδίως στον “δυτικό” κόσμο. Κατά συνέπεια η άνοια αποτελεί στις μέρες μας τεράστιο ιατρικό, κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα. Αυτό συμβαίνει καθώς ο αριθμός ατόμων με άνοια αναμένεται να αυξηθεί ραγδαία τις επόμενες δεκαετίες. Είναι λοιπόν πολύ σημαντική η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση της άνοιας.
Η άνοια προσβάλλει κατά κύριο λόγο τους ηλικιωμένους. Είναι σημαντικό όμως να γνωρίζουμε ότι 5% των ανοιών προσβάλλουν άτομα κάτω των 65 ετών και χαρακτηρίζονται άνοιες πρώιμης έναρξης. Επίσης υπάρχει η παρανόηση ότι η άνοια είναι μια φυσιολογική εξέλιξη, δηλαδή ένας άνθρωπος που μεγαλώνει αναμένεται να πάθει άνοια.
Η αλήθεια είναι ότι οι περισσότεροι ηλικιωμένοι ΔΕΝ πάσχουν από άνοια. Η άνοια είναι μια νόσος με συγκεκριμένους χαρακτήρες και δεν πρέπει να συγχέεται με το φυσιολογικό γήρας. Είναι αλήθεια ότι μπορεί με την πάροδο της ηλικίας να χρειαζόμαστε περισσότερο χρόνο να μάθουμε και να ανακαλέσουμε πληροφορίες ή να παρουσιάζουμε πτωχότερο λεξιλόγιο όμως σε άτομα που δεν νοσούν το νοητικό επίπεδο είναι επαρκές και η λειτουργικότητα τους δεν διαταράσσεται.
Μια άλλη συχνή παρανόηση έχει να κάνει με την πεποίθηση ότι η άνοια είναι κάτι που αφορά αποκλειστικά την μνήμη. Η άνοια είναι μια νόσος που βλάπτει όλες τις ανώτερες νοητικές λειτουργίες (μνήμη, μάθηση, κρίση προσανατολισμός, λόγος, προσοχή, συγκέντρωση κλπ). Είναι αλήθεια ότι στις περισσότερες περιπτώσεις το πρώτο που παρατηρείται είναι μια έκπτωση της μνήμης, αυτό όμως δεν συμβαίνει πάντα, άνοια μπορεί να υπάρχει σπάνια και χωρίς διαταραχή της μνήμης.
Τι είναι τελικά η άνοια;
Είναι μια νευροεκφυλιστική νόσος δηλαδή μια νόσος που προσβάλλει σιγά σιγά τα εγκεφαλικά κύτταρα καταστρέφοντάς τα. Ανάλογα με την περιοχή του εγκεφάλου που προσβάλλεται προκύπτουν και τα αντίστοιχα συμπτώματα.
Υπάρχουν διάφορες μορφές άνοιας. Πάλι λανθασμένα πολλοί ταυτίζουν τον όρο άνοια με την νόσο Alzheimer. Η νόσος Alzheimer είναι όντως η πιο συχνή μορφή άνοιας. Πάνω από τις μισές περιπτώσεις άνοιας οφείλονται σε νόσο Alzheimer. Δεν είναι όμως όλες οι άνοιες τύπου Alzheimer. Υπάρχουν διάφορες υποκατηγορίες άνοιας. Η διάκριση μεταξύ τους είναι σημαντική καθώς έχουν διαφορετική συμπτωματολογία, διαφορετική πρόγνωση και διαφορετική αντιμετώπιση. Επίσης δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι σε ένα ποσοστό, έστω μικρό, η άνοια μπορεί να είναι αναστρέψιμη και αυτό ισχύει για άνοιες που οφείλονται σε κάποια ενδοκρινολογική πάθηση, σε κάποια έλλειψη βιταμίνης ή για άνοιες που προκαλούνται από την λήψη ή κατάχρηση κάποιου φαρμάκου.
Είναι απαραίτητο λοιπόν όταν θεωρούμε ότι εμείς ή κάποιο άτομο του περιβάλλοντός μας έχει συμπτώματα που θυμίζουν άνοια να επισκεπτόμαστε κάποιον ειδικό ιατρό (νευρολόγο ή ψυχίατρο) που θα μας υποβάλλει στον απαραίτητο έλεγχο, θα κάνει την διάγνωση και θα μας συστήσει την κατάλληλη θεραπεία.
Γιατί να ζητήσετε βοήθεια από Ψυχίατρο;
Γιατί έως και 95% των ασθενών με άνοια θα εμφανίσουν συμπεριφορικά και ψυχολογικά συμπτώματα. Αυτά περιλαμβάνουν διαταραχές του συναισθήματος (απάθεια, κατάθλιψη), διαταραχές της αντίληψης (παραληρητικές ιδέες, συνήθως διωκτικού τύπου, ή ψευδαισθήσεις) και κυρίως συμπεριφορικές διαταραχές (άσκοπες περιπλανήσεις, επιθετικότητα, ανάρμοστη συμπεριφορά). Όλα τα παραπάνω αυξάνουν σε μεγάλο βαθμό το stress τόσο των ίδιων των ασθενών όσο και των ατόμων που έχουν αναλάβει την φροντίδα τους και γι’ αυτό χρειάζονται έγκαιρη και αποτελεσματική αντιμετώπιση.
Η ακριβής αιτιολογία της άνοιας δεν είναι γνωστή. Γνωρίζουμε πολλούς επιβαρυντικούς παράγοντες από τους οποίους άλλοι είναι τροποποιήσιμοι (υπέρταση, διαβήτης, κάπνισμα, παχυσαρκία, αλκοόλ κλπ) και άλλοι όχι όπως η γήρανση και η γενετική προδιάθεση.
Υπάρχει θεραπεία για την άνοια;
Σήμερα έχουμε στην διάθεσή μας φάρμακα που καθυστερούν την εξέλιξη της άνοιας και φάρμακα που αντιμετωπίζουν τα συμπεριφορικά και ψυχολογικά συμπτώματα. Τα φάρμακα αυτά συμβάλλουν σε μεγάλο ποσοστό στην βελτίωση της όποιας λειτουργικότητας του ατόμου με άνοια.
Δεν αρκεί όμως μόνο η φαρμακευτική θεραπεία. Πολύ σημαντικές είναι και οι εργοθεραπευτικού τύπου παρεμβάσεις που θα εξασφαλίσουν στο άτομο με άνοια μια ρουτίνα και μια ήπια άσκηση, η μέριμνα για την ασφάλεια του ασθενούς, ειδικά σε κάποιον με προχωρημένη άνοια, η διαμόρφωση του χώρου που ζει ώστε να αποφύγουμε ατυχήματα και πτώσεις, η αποφυγή αλλαγών περιβάλλοντος που ενδεχομένως θα αποσυντονίσουν τον ασθενή, η αντιμετώπιση του πόνου τόσο του σωματικού όσο και του ψυχικού.
Συμπερασματικά καθώς ζούμε σε μια εποχή που τα περιστατικά άνοιας θα αυξάνουν συνεχώς, αλλά και η αντιμετώπισή της συνεχώς θα βελτιώνεται δεν πρέπει να διστάζουμε να ζητήσουμε βοήθεια όσο πιο έγκαιρα γίνεται τόσο για να προλάβουμε την εμφάνισή της αλλά και για να λάβουμε την καλύτερη υποστήριξη τόσο για το ίδιο το άτομο που πάσχει όσο και για τα άτομα του περιβάλλοντός του.