Σιδηροπενική αναιμία με απλά λόγια
Η συχνότερη μορφή αναιμίας είναι η σιδηροπενική αναιμία. Τα ερυθρά αιμοσφαίρια μεταφέρουν την αιμοσφαιρίνη, μια πλούσια σε σίδηρο πρωτεΐνη, που συνδέεται με το οξυγόνο στους πνεύμονες και το μεταφέρει στους ιστούς σε όλο το σώμα.
Ως αποτέλεσμα, εμφανίζονται συμπτώματα όπως κόπωση, δύσπνοια και άλλα, που θα αναφερθούν παρακάτω. Για το λόγο αυτό είναι σημαντική η έγκαιρη διάγνωσή της και σκοπό την αποτελεσματική θεραπεία και την ανακούφιση από τα ενοχλητικά συμπτώματα της αναιμίας.
Επιδημιολογικά στοιχεία
Επιδημιολογικά στοιχεία δείχνουν ότι το 3% των γυναικών έχουν σιδηροπενική αναιμία, ενώ το 20% των γυναικών έχουν μειωμένα αποθέματα σιδήρου, χωρίς όμως να παρουσιάζουν αναιμία.
Αίτια σιδηροπενικής αναιμίας
Ο σίδηρος της τροφής απορροφάται από τα κύτταρα που επενδύουν τη γαστρεντερική οδό. Τα κύτταρα αυτά απορροφούν μόνο μικρό κλάσμα από το σίδηρο που καταναλώνουμε, ο οποίος στη συνέχεια απελευθερώνεται στο αίμα και συνδέεται με μια πρωτεΐνη, την τρανσφερρίνη. Στη συνέχεια η πρωτεΐνη αυτή τον μεταφέρει στο ήπαρ, όπου αποθηκεύεται ως φερριτίνη και απελευθερώνεται στη συνέχεια, όταν υπάρχει ανάγκη παραγωγής νέων ερυθρών αιμοσφαιρίων από το μυελό των οστών.
Η αναιμία προκαλείται συχνότερα λόγω απώλειας αίματος και σπανιότερα λόγω μειωμένης απορρόφησης του σιδήρου. Έτσι λοιπόν, μερικά από τα συχνότερα αίτια σιδηροπενικής αναιμίας είναι τα παρακάτω:
- Απώλεια αίματος από το γαστρεντερικό ή το γενετικό σύστημα
Συχνότερα σχετίζεται με καταστάσεις όπως το πεπτικό έλκος, η διαφραγματοκήλη, νεοπλάσματα, φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου, αιμορροΐδες και η χρόνια λήψη σαλικυλικών. Άλλες απώλειες αίματος όπως αιμορραγία από το αναπνευστικό (ιδιοπαθής πνευμονική αιμοσιδήρωση), χρόνια αιματουρία, συχνές αιμοδοσίες αποτελούν και αυτές παράγοντες σιδηροπενικής αναιμίας.
- Δίαιτα πτωχή σε σίδηρο
Τροφές πλούσιες σε σίδηρο αποτελούν το συκώτι, το κρέας (κυρίως το κόκκινο), τα αυγά, τα λαχανικά με πράσινα φύλλα κ.ά.
- Μειωμένη απορρόφηση σιδήρου
Η μειωμένη απορρόφηση σιδήρου μπορεί να οφείλεται σε γαστρεκτομή και γενικά καταστάσεις που προκαλούν υποχλωρυδρία (μειωμένη έκκριση HCl) καθώς το HCl είναι σημαντικό για την απορρόφηση σιδήρου. Ακολουθούν αίτια όπως η εντερεκτομή (κυρίως δωδεκαδακτύλου και αρχικού τμήματος της νήστιδας), χρόνιες διάρροιες, κοιλιοκάκη κ.ά.
- Αυξημένες απαιτήσεις του οργανισμού σε σίδηρο
Κατά την ανάπτυξη στην βρεφική και παιδική ηλικία, και κατά την εγκυμοσύνη, οι ανάγκες του οργανισμού σε σίδηρο είναι αυξημένες και συχνά απαιτείται η λήψη συμπληρώματος σιδήρου.
Ποια είναι τα συμπτώματα της σιδηροπενικής αναιμίας
Αρχικά, η σιδηροπενική αναιμία μπορεί να είναι τόσο ήπια ώστε να περνά απαρατήρητη. Στη συνέχεια, καθώς ο οργανισμός έχει ολοένα και λιγότερο σίδηρο, η αναιμία επιδεινώνεται και τα συμπτώματα εντείνονται. Έτσι, σε άλλοτε άλλο βαθμό εμφανίζονται συμπτώματα όπως:
- Ωχρότητα του δέρματος
- Εύκολη κόπωση και δύσπνοια κατά την κόπωση
- Αίσθημα παλμών
- Στηθαγχικά ενοχλήματα σε ευπαθείς ομάδες και ηλικιωμένους
- Γωνιακή χειλίτιδα
- Ατροφία των θηλών της γλώσσας
- Εύθραυστα νύχια, τριχόπτωση
- Γαστρική ατροφία
- Μηνορραγία
- Παράδοξη επιθυμία κατανάλωσης αργίλου (γεωφαγία), αμύλου (αμυλοφαγία) ή και πάγου (παγοφαγία).
Ποιος κινδυνεύει να εμφανίσει σιδηροπενική αναιμία
Τον υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης σιδηροπενικής αναιμίας εμφανίζουν:
- Γυναίκες με έμμηνο ρύση, ειδικά αν υπάρχει σημαντική και παρατεταμένη απώλεια αίματος
- Εγκυμονούσες ή θηλάζουσες ή λεχώνες, καθώς στις καταστάσεις αυτές υπάρχει μεγάλη κατανάλωση σιδήρου
- Ασθενείς που υποβλήθηκαν σε μεγάλη χειρουργική επέμβαση ή παρουσίασαν σημαντικό τραυματισμό
- Άτομα που έχουν υποβληθεί σε βαρϊατρική επέμβαση γαστρικού bypass για αντιμετώπιση παχυσαρκίας, λόγω κακής απορρόφησης του σιδήρου.
- Χορτοφάγοι- ο σίδηρος από τα λαχανικά, ακόμα και από αυτά που είναι πλούσια σε σίδηρο, δεν απορροφάται το ίδιο καλά όπως ο σίδηρος από το κρέας, τα πουλερικά και το ψάρι.
- Παιδιά που πίνουν πάνω από 2-3 ποτήρια γάλα αγελάδας την ημέρα (το γάλα της αγελάδας, όχι μόνο περιέχει λίγο σίδηρο, αλλά ελαττώνει παράλληλα και την απορρόφηση του σιδήρου και ερεθίζει τον εντερικό βλεννογόνο προκαλώντας χρόνια απώλεια αίματος.
- Ασθενείς με ιστορικό πεπτικού έλκους
Πώς γίνεται η διάγνωση της σιδηροπενικής αναιμίας
Οι αιματολογικές εξετάσεις έρχονται να επιβεβαιώσουν το ιστορικό και την κλινική εικόνα αναιμίας. Απαραίτητη αιματολογική εξέταση για τη διάγνωση είναι η γενική εξέταση αίματος.
Διάγνωση αναιμίας τίθεται όταν βρίσκονται τιμές αιμοσφαιρίνης χαμηλότερες από 13.5g/dl στους άνδρες ή χαμηλότερες από 12g/dl σε γυναίκες. Οι φυσιολογικές τιμές στα παιδιά ποικίλουν ανάλογα με την ηλικία.
Συμπληρωματικά είναι δυνατόν να ζητηθούν από το γιατρό σας:
- η φερριτίνη ορού,
- ο σίδηρος ορού,
- η TIBC (ολική σιδηροδεσμευτική ικανότητα),
- η τρανσφερρίνη και
- η εξέταση του περιφερικού επιχρίσματος (πλακάκι).
Ο ασθενής με αναιμία λόγω σιδηροπενίας παρουσιάζει:
- χαμηλή αιμοσφαιρίνη (Hgb),
- χαμηλό αιματοκρίτη (Hct),
- χαμηλή φερριτίνη,
- χαμηλό σίδηρο ορού,
- υψηλή τρανσφερρίνη ή TIBC.
H εξέταση του περιφερικού επιχρίσματος δείχνει μικρά και άδεια ερυθρά (μικροκυττάρωση, υποχρωμία).
Περαιτέρω διερεύνηση της αιτίας της σιδηροπενικής αναιμίας
Ο ιατρός συνεκτιμώντας το ιατρικό ιστορικό, την κλινική εικόνα και τις μέχρι τώρα εξετάσεις θα κρίνει αν χρειάζεστε περαιτέρω διερεύνηση. Επομένως, άνδρες, μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες ή νεότερες γυναίκες με βαριά αναιμία δυνατόν να χρειάζονται:
- Έλεγχο για αίμα στα κόπρανα
- Ενδοσκόπηση του γαστρεντερικού συστήματος (γαστροσκόπηση και κολονοσκόπηση)
- Γενική εξέταση ούρων για αναζήτηση αιματουρίας
- Γυναικολογική εξέταση, που δυνατόν να περιλαμβάνει διακολπικό υπέρηχο ή βιοψία του ενδομητρίου, σε γυναίκες με ανώμαλη ή αυξημένη έμμηνο ρύση.
Τέλος, αν ο γενικός γιατρός ή ο παθολόγος, ο οποίος θα κάνει την αρχική διερεύνηση δεν μπορεί να εξακριβώσει την αιτία της αναιμίας σας, θα σας παραπέμψει σε αιματολόγο, που είναι εξειδικευμένος στις διαταραχές του αίματος, για περαιτέρω διερεύνηση.
Πώς θεραπεύεται η σιδηροπενική αναιμία
Πρωταρχικά, είναι σημαντικό να γίνει προσπάθεια ώστε να αντιμετωπιστεί το αίτιο που προκαλεί τη σιδηροπενική αναιμία, όπου αυτό είναι εφικτό.
Παράλληλα, συστήνεται η αυξημένη διαιτητική πρόσληψη σιδήρου, μέσω αύξησης του κόκκινου κρέατος και ειδικά οργάνων όπως το συκώτι, των πουλερικών, ειδικά συκωτιού και σκουρόχρωμου κρέατος, των ψαριών (μαλάκια, σαρδέλες, αντσούγιες) και δημητριακών, μακαρονιών, ρυζιών κλπ εμπλουτισμένων με σίδηρο.
Ταυτόχρονα, όπου κρίνεται σκόπιμο, συστήνεται η χορήγηση συμπληρώματος σιδήρου από το στόμα, ώστε να αποκατασταθεί η έλλειψη σιδήρου και να αναπληρωθούν οι αποθήκες του. Ως απλούστερη και φθηνότερη επιλογή σιδηροθεραπείας από του στόματος, συστήνεται η λήψη 200 mg θειικού σιδήρου, υπό την μορφή δισκίων. Η θεραπεία πρέπει να συνεχίζεται επί έξι μήνες ώστε να αναπληρωθούν τα αποθέματα σιδήρου του οργανισμού. Οι τιμές της αιμοσφαιρίνης πρέπει να αυξάνονται σε ρυθμό περίπου 20g/L κάθε τρεις εβδομάδες θεραπείας μέχρι να φτάσει στα φυσιολογικά επίπεδα.
Αν κάποιος λαμβάνει αντιόξινα, δεν πρέπει να λαμβάνει σίδηρο 2 ώρες πριν και 4 ώρες μετά τη λήψη αντιόξινου. Η βιταμίνη C βελτιώνει την απορρόφηση του σιδήρου και κάποιοι γιατροί συστήνουν τη λήψη 250-500 mg βιταμίνης C με το σίδηρο (δύο φορές την ημέρα).
Πιθανές παρενέργειες των σκευασμάτων σιδήρου, από την αλληλεπίδραση του με το γαστρεντερικό βλεννογόνο, είναι πόνος στο στομάχι, ναυτία, έμετοι, διάρροιες, δυσκοιλιότητα, ακόμα και κοπρόσταση, ιδιαίτερα σε ηλικιωμένους, και μαύρη χρώση των κοπράνων.
Μη ανταπόκριση στη θεραπεία μπορεί να σημαίνει συνεχιζόμενη αιμορραγία, ανυπακοή του ασθενούς να πάρει τις ταμπλέτες, λάθος διάγνωση (π.χ. στίγμα θαλασσαιμίας ή σιδηροβλαστική αναιμία), συνύπαρξη έλλειψης Β12 ή φυλλικού οξέος, ή δυσαπορρόφηση του σιδήρου.
Σε ασθενείς που δεν ανέχονται ή δεν ανταποκρίνονται στην από του στόματος χορήγηση σιδήρου δυνατόν να συστηθεί ενδοφλέβια χορήγηση σιδήρου. Η ενδοφλέβια χορήγηση σιδήρου δυνατόν να προκαλέσει αλλεργική αντίδραση σε ορισμένους ασθενείς, κάποιες φορές ιδιαίτερα σοβαρή. Θα πρέπει πάντα να χορηγείται μια δοκιμαστική δόση πριν την πρώτη έγχυση.
Πότε πρέπει να δείτε ένα γιατρό
Αν εσείς ή το παιδί σας εμφανίσει συμπτώματα, που υποδηλώνουν σιδηροπενική αναιμία, επισκεφθείτε άμεσα το γιατρό σας. Η αυτο-διάγνωση και η αυτο-θεραπεία, συχνά μπορεί να δημιουργήσει μεγαλύτερα προβλήματα. Έτσι, επισκεφθείτε το γιατρό σας για μια σωστή διάγνωση και μην προχωρήσετε σε καμία περίπτωση στην λήψη συμπληρωμάτων σιδήρου από μόνοι σας και χωρίς την συμβουλή του γιατρού. Η “υπερφόρτωση” του οργανισμού με σίδηρο μπορεί να είναι εξίσου επικίνδυνη, διότι η συσσώρευση σιδήρου μπορεί να βλάψει το συκώτι σας και να προκαλέσει άλλες επιπλοκές.
Σε τι γιατρό χρειάζεται να απευθυνθείτε αν έχετε σιδηροπενική αναιμία
Μήπως χρειάζεστε περισσότερες πληροφορίες;
Κάντε κλικ εδώ: 