Τι είναι οι κρίσεις πανικού

Η κρίση πανικού είναι ένα ξαφνικό επεισόδιο έντονου φόβου που προκαλεί σοβαρές σωματικές αντιδράσεις όταν δεν υπάρχει πραγματικός κίνδυνος ή προφανής αιτία.

Μερικές φορές οι άνθρωποι βιώνουν μία ή δύο κρίσεις πανικού στη ζωή τους, συνήθως σε περιόδους έντονου στρες και πίεσης. Οι επαναλαμβανόμενες κρίσεις πανικού αποτελούν συνήθως σύμπτωμα της “διαταραχής πανικού”, για αυτό και χρειάζεται η βοήθεια ενός ψυχιάτρου/ψυχοθεραπευτή για την διάγνωση και την αντιμετώπισή τους

Σε πολλές περιπτώσεις οι κρίσεις αυτές εμφανίζονται απροειδοποίητα, ενώ κάποιες άλλες φορές προηγείται κάποιο συγκεκριμένο ερέθισμα.

Τα συμπτώματα με τα οποία εκδηλώνεται μπορεί να διαχωριστούν σε ψυχολογικά (αίσθημα αποπροσωποποίησης, αίσθημα απώλειας ελέγχου του νου, φόβος επικειμένου θανάτου) και σωματικά (αίσθημα παλμών, ταχυκαρδία, εφίδρωση, δυσχέρεια στην αναπνοή, αιμωδίες, αίσθημα αστάθειας).

Το άτομο βιώνει τις κρίσεις αυτές ως ιδιαίτερα απειλητικές για τη ζωή του, καθώς οι κρίσεις πανικού μπορούν να εμφανιστούν οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας, κατά τη διάρκεια οποιασδήποτε δραστηριότητας και χωρίς καμία αιτία. Μετά το πρώτο επεισόδιο κρίσης πανικού τα περισσότερα άτομα αρχίζουν να αποφεύγουν τα μέρη και τις καταστάσεις στα οποία έπαθαν την κρίση πανικού, φοβούμενα πως αν επισκεφτούν το ίδιο μέρος θα το ξαναπάθουν. Και με τον τρόπο αυτό αρχίζει σιγά σιγά να εγκαθιδρύεται το πρόβλημα, καθώς το άτομο αρχίζει να οργανώνει όλη του την καθημερινότητα βάσει του φόβου μήπως πάθει πάλι κρίση πανικού.

Πόσο συχνές είναι οι κρίσεις πανικού

Υπολογίζεται ότι μέχρι 4% του πληθυσμού υποφέρει από σοβαρές και συχνές κρίσεις πανικού ενώ στις γυναίκες η πάθηση είναι δύο έως τρεις φορές συχνότερη σε σύγκριση με τους άνδρες.

Αίτια που προκαλούν τις κρίσεις πανικού

Τα βαθύτερα αίτια της κρίσης πανικού και της διαταραχής πανικού παραμένουν άγνωστα. Παράγοντες που θεωρείται ότι παίζουν σημαντικό ρόλο είναι οι εξής:

• γονίδια
• έντονο στρες
• χαρακτήρας ευαίσθητος στο στρες ή προσωπικότητα επιρρεπής στα αρνητικά συναισθήματα
• μεταβολές στη λειτουργία συγκεκριμένων περιοχών του εγκεφάλου

Τα συμπτώματα της διαταραχής πανικού συχνά ξεκινούν προς τα τέλη της εφηβείας ή στα πρώτα χρόνια της ενήλικης ζωής.

Παράγοντες που ενδεχομένως αυξάνουν τον κίνδυνο για κρίση πανικού ή διαταραχή πανικού είναι:

• Το οικογενειακό ιστορικό κρίσης πανικού ή διαταραχής πανικού
• Ένα στρεσογόνο συμβάν, όπως ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου
• Ένα τραυματικό συμβάν, όπως ένα σοβαρό ατύχημα ή η σεξουαλική κακοποίηση
• Μεγάλες αλλαγές, όπως ένα διαζύγιο ή η γέννηση ενός παιδιού
• Κάπνισμα ή υπέρμετρη πρόσληψη καφεΐνης
• Ιστορικό παιδικής κακοποίησης (σωματικής ή σεξουαλικής)

Κλινική εικόνα των κρίσεων πανικού

Συνήθως οι άνθρωποι που παθαίνουν κρίσεις πανικού έχουν τουλάχιστον κάποια από τα ακόλουθα συμπτώματα:

• Αίσθηση επικείμενης καταστροφής ή κινδύνου
• Φόβο ότι χάνουν τον έλεγχο, ότι τρελαίνονται, ή θα πεθάνουν
• Ταχυπαλμία
• Εφίδρωση
• Τρέμουλο ή ρίγος
• Δύσπνοια ή αίσθημα πνιγμονής στο λαιμό
• Εξάψεις/εφίδρωση ή αίσθημα ψύχους, και εναλλαγές αυτών
• Ναυτία
• Κοιλιακό άλγος και κράμπες
• Πόνο στο στήθος
• Πονοκέφαλο
• Ζαλάδα, λιποθυμία
• Μούδιασμα ή αίσθηση μυρμηγκιάσματος
• Αποσύνδεση από την πραγματικότητα

Τα συμπτώματα αυτά εμφανίζονται ξαφνικά και συνήθως κορυφώνονται μέσα σε 10 λεπτά. Οι περισσότερες κρίσεις πανικού διαρκούν περίπου 20-30 λεπτά.

Μερικές φορές τα άτομα που παθαίνουν κρίση πανικού νομίζουν ότι παθαίνουν καρδιακή προσβολή. Συχνά καλούν ασθενοφόρο ή πάνε στο νοσοκομείο επειδή δεν ξέρουν τι είναι η κρίση πανικού.

Η κρίση πανικού λειτουργεί σαν φαύλος κύκλος. Όσο περισσότερο ανησυχείτε, ότι θα σας συμβεί, τόσο αυξάνετε τις πιθανότητες όντως να συμβεί. Το πρώτο βήμα για να περάσει πιο ανώδυνα είναι η αποδοχή και η γνώση. Εάν γνωρίζετε τι συμβαίνει, είστε καλύτερα προετοιμασμένοι να το αντιμετωπίσετε σωστά.

Κρίσεις πανικού και άλλες σωματικές παθήσεις

Ο ασθενής, πριν προσέλθει στον ψυχίατρο, θα πρέπει τουλάχιστον μία φορά να έχει κάνει πρόσφατο καρδιολογικό (καρδιογράφημα ή τεστ κοπώσεως)  και  θυρεοειδικό έλεγχο (επίπεδα θυρεοειδικών ορμονών) , προκειμένω να αποκλειστούν σωματικές παθήσεις με παρόμοια συμπτωματολογία και να τεθεί με ασφάλεια η διάγνωση.

Σε τι διαφέρει η κρίση πανικού από τη διαταραχή πανικού

Η διαταραχή πανικού αποτελεί μια αγχώδη διαταραχή η οποία χαρακτηρίζεται από αιφνίδιες και επαναλαμβανόμενες κρίσεις πανικού, δημιουργεί στον πάσχοντα επίμονη ανησυχία, η οποία αφορά στην πιθανότητα να επακολουθήσουν και άλλες προσβολές πανικού, ανησυχία και φόβο για τις ενδεχόμενες επιπτώσεις (“συγκοπή”, “τρέλα”) και σημαντική αλλαγή στη συμπεριφορά εξαιτίας των προσβολών πανικού (π.χ. συμπεριφορές αποφυγής). Στη Διαταραχή πανικού ο αριθμός των κρίσεων πανικού μπορεί να κυμαίνεται από λίγες προσβολές κατά τη διάρκεια ενός έτους, μέχρι πολλές προσβολές κατά τη διάρκεια μιας ημέρας.

Διάγνωση της διαταραχής πανικού

H διάγνωση της Διαταραχής Πανικού θα γίνει αν αντιμετωπίζετε επαναλαμβανόμενες και απροσδόκητες κρίσεις πανικού και σε τουλάχιστον μια από αυτές έχει ακολουθήσει τουλάχιστον ένας μήνας με επίμονη ανησυχία ότι θα υπάρξουν νέες κρίσεις πανικού ή/και με σημαντική αλλαγή στη συμπεριφορά (αποφυγή καταστάσεων).

Θεραπεία των κρίσεων πανικού

Επειδή τα συμπτώματα της κρίσης πανικού θυμίζουν άλλα σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως το έμφραγμα, είναι σημαντικό να αξιολογούνται από γιατρό ώστε να διαπιστωθεί η ακριβής αιτία τους.

Οι διαθέσιμες θεραπευτικές προσεγγίσεις μπορούν να μειώσουν τη συχνότητα και την ένταση των κρίσεων και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής του πάσχοντα.

Ανάλογα με τις προτιμήσεις του πάσχοντα, το ατομικό ιστορικό και τη σοβαρότητα των κρίσεων ο ειδικός ψυχικής υγείας (Ψυχίατρος, Ψυχολόγος), σε συνεργασία με τον ασθενή του, θα προτείνει  ψυχοθεραπεία ή συνδυασμό φαρμακευτικής αγωγής με ψυχοθεραπεία που έχει τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα.

Σχετικά με τη φαρμακευτική αγωγή, φάρμακα εκλογής για τη θεραπεία κρίσεων πανικού είναι τα αντικαταθλιπτικά. Τα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα αντικαταθλιπτικά είναι αυτά που δρουν στο σύστημα της σεροτονίνης και κυρίως οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs) όπως η φλουοξετίνη, η σερτραλίνη, η παροξετίνη, η σιταλοπράμη και η s-σιταλοπράμη, ενώ λιγότερο συχνά χρησιμοποιούνται φάρμακα με διπλή αναστολή επαναπρόσληψης (SNRIs) όπως η βενλαφαξίνη.

Σχετικά με την ψυχοθεραπεία, μπορούν να χρησιμοποιηθούν διάφορες τεχνικές, όπως η Γνωσιακή-Συμπεριφορική ψυχοθεραπεία, η Γνωστική-Αναλυτική ψυχοθεραπεία, και η Συστημική-Οικογενειακή Ψυχοθεραπεία. Καλύτερα αποτελέσματα φαίνεται να έχει η γνωσιακή συμπεριφορική ψυχοθεραπεία.